Faydalı Model
Faydalı Model Teknik alandaki yeni sanayide uygulanabilir olan buluşlara verilen koruma belgesidir. Faydalı Model sahibine 10 Yıl tekel hakkı sağlar.
Faydalı Model İngilizce’de Utility Model, petty patent, secont-tier protection, short-term patent şeklinde tanımlanmaktadır. Faydalı Model belgesi ile teknik buluşlar korunmaktadır. Usuller ve bu usuller sonucunda elde edilen ürünler ile kimyasal maddeler, biyoteknolojik buluşlar, eczacılık ile ilgili maddeler Faydalı Model koruması dışındadır.
Faydalı model koruması elde etme işlemlerinin basit ve ucuz olmasının, özellikle küçük ve orta ölçekli sanayicilerin ve gerçek kişilerin buluş yapmalarını ve bunları sanayiye uygulamalarını özendireceği bir gerçektir. Ne yazık ki günümüz şartlarında küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin veya gerçek kişilerin gerçekleştirdiği küçük buluş olarak da tanımlayabileceğimiz geliştirmelerin pazarda yer edinmesi ve tercih edilir olması halinde, rakiplerce aynısının ya da çok benzerinin yapılarak taklit edilmesi tehlikesi de mevcuttur. Başka bir deyişle, Faydalı model koruması, tecavüz fiillerine karşı, Patent korumasına oranla biraz daha zayıf kalmaktadır. Ancak iyi niyetli yaklaşım ve çözümlerle bu olumsuz gibi görünen tablo küçük ve orta büyüklükteki bu işletmelerin veya gerçek kişilerin yaptıkları geliştirmelerini/iyileştirmelerini Faydalı Model belgesi ile koruma altına alması ile devir, lisans vs. yolu ile ticari gelir elde etmelerine de vesile olacaktır.
6.1 FAYDALI MODEL KRİTERLERİ
• Yenilik (novelty): Başvuru tarihi başlangıç olmak üzere başvuru tarihinden önce FM başvurusuna konu olan buluşun sözlü ve yazılı olarak yayınlanmamış veya kamuya açıklanmamış olmasıdır. Dolayısıyla tekniğin bilinen durumuna dahil olmayan buluşun YENİ olduğunu söyleyebiliriz. Faydalı modelin yenilik değerlendirmesinde, buluş konusuna katkı sağlamayan teknik özellikler dikkate alınmaz.
• Sanayiye Uygulanabilirlik (industrial applicability): Buluşun, sanayide üretilebilir veya kullanılabilir (tekrar edilebilir) nitelikte olması.6.2 Faydalı Model ile Korunmayacak Buluşlar
Patentle ile korunabilen fakat faydalı model ile korunamayan buluşlar aşağıdaki gibi sıralanabilir:
Faydalı model belgesi ile korunamayacak konular;
· Kimyasal ve biyolojik maddelere veya kimyasal ve biyolojik usullere ya da bu usuller sonucu elde edilen ürünlere ilişkin buluşlar
· Eczacılıkla ilgili maddelere veya eczacılıkla ilgili usullere ya da bu usuller sonucu elde edilen ürünlere ilişkin buluşlar
· Biyoteknolojik buluşlar
· Usuller veya bu usuller sonucu elde edilen ürünlere ilişkin buluşlar
Faydalı Model Belgesi, tıpkı patentler gibi buluşlara verilen koruma belgeleridir. Faydalı Model Belgesi için belge verilebilirlik kriterleri, yenilik ve sanayide uygulanabilirliktir. Yeni olan ve sanayide uygulanabilir olan buluşlar, faydalı model belgesi ile korunabilirler. Faydalı model belgesi, başvuru sahibine ilk başvuru yapıldığı tarihten itibaren 10 yıllık bir koruma sağlamaktadır. Faydalı Model Belgesi, patent ile aynı haklara sahiptir.
Faydalı Model Belgesi başvurusu, gerçekleştirilen bir buluşun korunması amacıyla Türk Patent Enstitüsü nezdinde faydalı model belgesi başvurusunun dosyalanması işlemidir.
Faydalı Model Belgesi başvurusu yapılmadan önce, ulusal ve uluslar arası patent veritabanlarında bir patent sorgulaması yapılmalıdır. Bu patent sorgulama neticesinde faydalı model belgesi başvurusunun yapılıp yapılmaması yönünde karar verilmelidir. Ayrıca faydalı model belgesi başvurusunun koruma kapsamı da, yapılacak patent araştırması neticesinde karşılaşılan dokümanlar değerlendirilerek belirlenmelidir.
Faydalı Model Belgesi başvurusu yapılmadan önce, faydalı model belgesi başvuru dokümanlarının (tarifname, istemler ve teknik çizimler) iyi bir şekilde hazırlanması gerekmektedir. Kullanılacak her kelimenin başvurunun koruma kapsamını önemli ölçüde etkileyeceğini göz önüne alarak bu konuda profesyonel bir patent vekilinden (tercihen mühendis kökenli bir patent uzmanından) yardım alınması çok önemlidir.
Faydalı Model başvurusu yapıldıktan sonra Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından düzenlenecek olan şekli uygunluk belge tarihinden itibaren 2 ay içinde araştırma talebi resmi ücret ödenerek yapılır.
-Araştırma raporuna itiraz ve görüşlerin sunulması
Araştırma raporunun yayımlanmasından itibaren üç ay içinde ilgili belgeleri de eklemek suretiyle araştırma raporunun içeriğine başvuru sahibi itiraz edebilir, üçüncü kişiler görüş bildirebilir.
-Faydalı model belgesi düzenlenmesi
Faydalı modelin verilmesine ilişkin yayından sonra talep edilmesi ve belge düzenleme ücretinin ödenmesi durumunda faydalı model belgesi düzenlenerek başvuru sahibine verilir.
- Faydalı Model tescilinin koruma süresi ise uzatılamayan 10 yıldır.
· Faydalı Model Belgesinde buluş basamağı (tekniğin bilinen durumunun aşılması) kriteri aranmaz,
· Koruma süreleri farklıdır,
· Usuller ve bu usuller sonucu elde edilen ürünler ve kimyasal esaslı buluşlar Faydalı Model Belgesi ile korunamaz,
· İnceleme raporu düzenlenmediğinden sadece Araştırma raporu düzenlendiğinden Faydalı Model Başvuru işlem süreci kısa, prosedürü kolaydır,
· Maliyet açısından da ekonomiktir. Ancak Tubitak’ın Patent için verdiği destekten yararlanılamamaktadır,
· Faydalı model belgesi verilerek sağlanan koruma 10 yıldır, Patent belgesi verilerek sağlanan koruma 20 yıldır.
PATENT | FAYDALI MODEL |
Başvuru | Başvuru |
Araştırma ve Raporlama | Araştırma ve Raporlama |
İnceleme ve Raporlama | ----- |
Tescil işlemi | Tescil işlemi |
Yenilik şart | Yenilik şart |
Buluş Basamağı şart | ------ |
Sanayide Uygulanabilirlik şart | Sanayide Uygulanabilirlik şart |
20 yıl koruma süresi | 10 yıl koruma süresi |
Patent ve faydalı model belgesi başvurularında, başvurunun ilk yılının dolması ile birlikte her yıl yıllık ücretlerin ödenmesi gerekmektedir. Yıllık ücretler, başvurunun yapıldığı tarihe denk gelen güne kadar Türk Patent Enstitüsü nezdinde ödenmektedir. Yıllık ücretlerin zamanında yatırılmaması durumunda, takip eden 6 ay içerisinde cezalı olarak yatırılmaları mümkündür. Yıllık ücretlerin ödenmemesi durumunda, başvurular veya belgeler geçersiz kılınmaktadır