Coğrafi İşaret
Coğrafi İşaret, belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri bakımından kökenin bulunduğu yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş bir ürünü gösteren işarettir.Bir yörenin herhangi bir ürünü, meyvesi, taşı, madeni diğer yörelerde üretilenlerden farklı olabilir veya bir yörede üretilen halı, kilim, kumaş, çini vb. herhangi bir nedenle ün kazanmış olabilir. Bu ürünlerin üzerinde o yörenin adının kullanılması, tüketiciler tarafından o ürünün benzerlerinden farklı özelliklere sahip olduğu şeklinde algılanabilir. Tüketiciler, söz konusu yöre adıyla satılan ürünleri o yörenin adına duydukları güvenle, aynı türdeki diğer ürünlere tercih edebilirler.
Coğrafi işaretler, geleneksel bilginin bir ürün gibi şekillendirildiği, paketlendiği, alındığı ve satıldığı bir boyuttadır. Ürünün kalitesi, geleneksel üretim metodu ve coğrafi kaynağı arasında kurulan sıkı bağı simgeleyen bir güvencedir.
Coğrafi işaretler menşe adı ve mahreç işareti olarak ikiye ayrılır.
Menşe Adı, coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, bölge veya istisnai durumlarda ülkeden kaynaklanan, tüm veya esas özelliklerini bu coğrafi alana özgü doğal ve beşerî unsurlardan alan, üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerin tümü bu coğrafi alanın sınırları içinde gerçekleşen ürünleri tanımlayan adlar menşe adıdır. Menşe adları sadece ait oldukları coğrafi bölgede üretilirler.
Mahreç İşareti, coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, bölge veya ülkeden kaynaklanan, belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri bakımından bu coğrafi alan ile özdeşleşen, üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinden en az biri belirlenmiş coğrafi alanın sınırları içinde yapılan ürünleri tanımlayan adlar mahreç işaretidir. Mahreç işaretlerinin, ürünün özelliklerinden en az biri o yöreye ait olmakla birlikte, yöre dışında da üretilebilmesi söz konusudur. Ürünün yöre ile bağı sadece ünü de olabilir.
6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu ile koruma kapsamına alınan Geleneksel Ürün Adı kavramı; üzerinde yer aldığı ürünün üretiminde geleneksel unsurların kullanıldığını, bu sayede ürünün aynı kategorideki benzer ürünlerde bulunmayan, üstün bazı özelliklere sahip olduğunu göstermektedir.
Ürüne bu üstün özellikleri katan, üretiminde kullanılan geleneksel üretim veya metodu, geleneksel bileşim veya geleneksel hammadde veya malzeme olabilir. Ayrıca bu adın ilgili piyasada söz konusu ürünü tarif etmek için geleneksel olarak en az otuz yıldır kullanılıyor olması şartı vardır.
Geleneksel Ürün Adı kavramı, coğrafî işaret kavramına benzerlik göstermektedir. Coğrafî işaretlerden farklı olarak, ürünün coğrafî kökenine işaret etmemektedir. Benzer şekilde söz konusu adın ilişkin olduğu ürünün belirli bir coğrafî çevrede üretilmiş olması şartı da aranmamaktadır. Geleneksel ürün adına örnek olarak, baklava, lokum, cezerye, döner, höşmerim, pastırma vb. ürünler verilebilir.